نوحه «حسین سرباز ره دین بود» چرا دوباره فراگیر شد؟

مهدی زنگنه شاعر و نوحه‌سرای کشور در یادداشتی تحلیلی نگاهی به نوحه مشهور «حسین سرباز ره دین بود» انداخت. او گفت: مهم‌ترین رمز ماندگاری این نوحه‌ها به ویژه «حسین سرباز ره دین بود» تلفیق صحیح واژگان و حس و حال موسیقی است.

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، مهدی زنگنه شاعر و نوحه‌سرا کشور در یادداشتی تحلیلی نگاهی به نوحه مشهور «حسین سرباز ره دین بود» انداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او آورده است:

متن نوحه این است:
حسین سرباز ره دین بود
حسین قربانی آیین بود
عاقبت حق‌طلبی این بود
از سر نی گفت/ سبط پیمبر
الله اکبر/ الله اکبر

شعر این اثر سروده مرحوم علی‌اکبر خوشدل تهرانی است و در میانه دهه چهل و پنجاه بار‌ها و بار‌ها توسط مرحوم شاه‌حسین بهاری خوانده شده است. تا جایی که بسیاری از هیأتی‌های آن روزگار شاه‌حسین را با همین نوحه می‌شناختند. در تمام این سال‌ها خیلی از مداحان سنتی به خصوص در بازار تهران این نوحه را دم می‌دادند تا این که حاج محمود کریمی در ایام محرم سال ۱۳۹۶ آن را در امامزاده علی اکبر چیذر سر زبان جوان‌ها و مخاطبین نسل جدید انداخت. شاید بتوان اشکالاتی از نظر مضمونی و ادبی به این نوحه وارد کرد، اما رمز ماندگاری و فراگیری دوباره آن چیست؟

کسانی که توفیق زیارت اربعین نصیب شان شده، وقتی در اوج شلوغی و ازدحام وارد کربلا شده و به سمت حرم سیدالشهدا می‌روند، حتماً صدای همهمه غریبی را شنیده‌اند که از سمت بین‌الحرمین طنین‌انداز شده است. ولوله‌ای که انگار نُت‌های منظمی دارد. هرگاه تیم‌های فوتبال ایرانی با تیم‌های عربی بازی دارند نیز مشابه همان صدا از جایگاه تماشاگران عرب به گوش می‌رسد.

عزا و عروسی فرقی ندارد! هرگاه جمع کثیری از اعراب به هیجان درمی‌آیند، اشعاری را با نغمات مشترکی می‌خوانند که بیانگر اوج احساسات جمعی است. این نغمات غالباً در دستگاه چهارگاه موسیقی ایرانی تعریف می‌شود. همان دستگاهی که معروف‌ترین نوحه‌های دهه‌های چهل و پنجاه و مشهورترین دودمه‌های سنتی در آن مایه خوانده شده است؛ مانند:‌ای اهل حرم میر و علمدار نیامد/ علمدار نیامد...

با نگاهی به تاریخ عزاداری معاصر می‌توان حدس زد که فراگیری این دستگاه در نوحه‌ها، سوغاتی حاج مرزوق عرب، همان مداح عراقی بوده است که به دعوت هیأتی‌های صنف بزاز به تهران آمد و تغییرات عمده‌ای در شیوه‌های عزاداری ایرانیان ایجاد کرد.

اساتید موسیقی ایرانی حال و هوای دستگاه چهارگاه را بیشتر مناسب فضا‌های حماسی دانسته و نغمات و گوشه‌های آن را دارای صلابت و سرزندگی و گاه اضطراب تعریف می‌کنند. یکی از معروف‌ترین قطعات چهارگاه، قطعه معروف مرحوم استاد حسن کسایی است که با ساز نی قطعه‌ای با حال و احوال صبحگاهی ساخته است و در میان مردم به نام «سلام علیکم» معروف است.

در دهه‌های سی، چهل و پنجاه، اغلب نوحه‌های عاشورایی در دستگاه چهارگاه ساخته و پرداخته شده است، اما چرا تنها چند نوحه از میان آن همه باقی مانده است؟

مهم‌ترین رمز ماندگاری این نوحه‌ها به ویژه «حسین سرباز ره دین بود» تلفیق صحیح واژگان و حس و حال موسیقی است. شعر نوحه پا به پای ملودی پیش می‌آید و همان‌گونه که نُت به نُت فضای حماسی و پُرصلابت به شنونده القا می‌شود، واژه به واژه اتمسفر حماسی را همراهی می‌کند. کلماتی از قبیل سرباز، دین، قربانی، آیین، حق‌طلبی و الله اکبر، برای درهم تنیدگی شعر و ملودی تلاش می‌کنند.

در بسیاری از مواقع نوحه‌سرایان قرار است بر اساس یک ملودی ساخته شده شعر بگویند؛ یا ابتدا ملودی ساخته‌اند سپس تصمیم می‌گیرند شعری برای آن بسرایند. مهم‌ترین عامل زیبایی اثر آن است که ابتدا حال و هوای ملودی تشخیص داده شود، سپس شعر به ساحت سُرایش درآید. اگر حس و حال ملودی محزون است از واژگان حماسی استفاده نشود و اگر حماسی است از دایره واژگان مصیبت بار و غمناک پرهیز شود!

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: نوحه سرایی امام حسین علیه السلام نوحه های عاشورایی نوحه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۴۴۸۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

صداوسیما مکلف به رسیدگی به تخلفات رسانه‌های فراگیر شد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، حامد معینی معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا درخصوص تنظیم دستورالعمل رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر گفت: صیانت از جریان تولید و انتشار محتوای ایرانی- اسلامی، حمایت از حقوق فعالان و تولیدکنندگان محتوای سالم، ایمن و مفید و همچنین پیشگیری از وقوع تخلفات و رفع بسترهای بروز تخلفات و تضمین اجرای صحیح مقررات و دستورالعمل‌های ساترا یکی از اهداف و مأموریت‌های مهم معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی است.

وی ادامه داد: با توجه به تثبیت اجرای مأموریت تنظیم مقررات، صدور مجوز و نظارت سازمان صداوسیما در حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی مطابق با دستور صریح مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ۲۲/۰۶/۱۳۹۴، قوانین بالادستی و همچنین تصویب ماده واحده شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۴۰۲، پیش بینی ضمانت اجرایی برای برخورد با سکوهایی که مقررات و دستورالعمل هایی که در حوزه تنظیم‌گری ساترا تدوین شده را نقض می‌نمایند، به عنوان یکی از دغدغه‌های جدی معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا بوده که از طرق مختلف هم پیگیری شده است.

معینی خاطرنشان کرد: با توجه به این مسئله، مطالعات زیادی در این زمینه انجام و همزمان، مقررات و اسناد به همراه گردش کار رسیدگی نهادهای تنظیم‌گر کشورهای دیگر مورد بررسی و تحلیل واقع شد. حاصل کار تنظیم یک دستورالعمل برای رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی بود در دستور کار قرار گرفت.

معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا تصریح کرد: این دستورالعمل با استناد به قانون اداره و اساسنامه سازمان صدا و سیما و مطابق تکالیف سازمان در تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن، پس از تدوین به نظرخواهی تخصصی از جامعه نخبگانی و فعالان و نمایندگان رسانه‌های دارای مجوز صوت و تصویر فراگیر گذاشته شد و موارد و ملاحظات افراد نامبرده و سایر بخش‌های مرتبط نیز در چندین جلسه کارشناسی دریافت و مورد اعمال قرار گرفت.

وی افزود: درنهایت دستورالعمل برای تشخیص عدم مغایرت با سایر قوانین و مقررات بالادستی به کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور در مرکز ملی فضای مجازی ارسال و مورد تأیید قرار گرفت؛ در ادامه با تصویب رئیس سازمان صداوسیما و تمهید فرایندهای اجرایی برای اجرا ابلاغ شد.

معینی عنوان کرد: فرایند نظارت ساترا برای جلوگیری از وقوع تخلف همزمان با اجرای این دستورالعمل اعمال می‌شود؛ به این ترتیب که کشف و اعلام تخلف از هر روش اعم از گزارش واحدهای تخصصی و ناظران ساترا، گزارش‌های مردمی و نظارت‌های مبتنی بر سیستم‌های ماشینی هوشمند، بررسی و در صورت احراز آن و عدم رفع آن، موضوع حسب مورد به کمیته‌های مندرج در این دستورالعمل و سایر مراجع ذیربط مانند کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، دادسرای عمومی و انقلاب و .... اعلام و پیگیری می‌شود.

معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا با تاکید گفت: براساس ساختار این دستورالعمل، دبیرخانه در ذیل معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی و همچنین کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر برای رسیدگی به تخلفات و شکایات تشکیل شده است و در این دستورالعمل آمده که پس از دریافت گزارش‌ها و شکایات، با تکمیل کاربرگ مربوطه، موضوع را به رئیس کمیته بدوی اعلام خواهد شد و در صورتی که رئیس کمیته انجام تحقیقات بیشتر و یا جمع آوری دلایل و مستندات و ارزیابی فنی و تخصصی را ضروری تشخیص دهد می‌تواند موضوع را برای انجام موارد مذکور به کارشناس تحقیق ارجاع دهد. کارشناس تحقیق نیز تحقیقات مقدماتی و تکمیلی را انجام داده و گزارش خود را به رئیس کمیته اعلام می‌کند و حسب تشخیص با دریافت دفاعیات مکتوب رسانه موضوع در دستور کار کمیته برای رسیدگی قرار می‌گیرد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: تخلفات حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از جمله نقض ضوابط و مقررات و عدم رعایت فهرست مصادیق محتوای مجرمانه ابلاغی دادستانی کل کشور و برخی از مصادیق عمومی آن از جمله پخش زنده بدون مجوز، تولید و انتشار محتوا بدون مجوز، تولید و انتشار محتوا مغایر با ضوابط و مقررات ساترا، نقض حقوق کاربران، ارائه اطلاعات گمراه کننده و نادرست به کاربران، تبلیغات مغایر با مقررات و ضوابط ساترا، عدم رعایت الزامات نظیر ایجاد دسترسی،

تفکیک و جداسازی محتوا برای اطفال و نوجوانان، خدمات کنترل والدینی، رده‌بندی سنی محتوا و خدمت، ارائه خدمات انتشار محتوا در رسانه‌های کاربرمحور بدون رعایت الزامات نظیر سازکار پایش انسانی و سامانه‌ هوشمند ماشینی پالایش و کشف تخلفات، در این دستورالعمل پیش‌بینی شده است.

معینی در پایان گفت: با پیگیری‌های صورت گرفته در برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران که مراحل نهایی تصویب و ابلاغ را طی می‌کند، سازمان صداوسیما مکلف شده است به تخلفات اشخاص و موضوعات مالی در حوزه صوت و تصویر فراگیر رسیدگی کند که این حکم به‌عنوان مقوم و تکمیل‌کننده دستورالعمل رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی خواهد بود.

انتهای پیام/

کیانوش رضایی کد خبر: 1229651 برچسب‌ها سازمان صدا وسیما